Avustralya keşfedilmeden önce insanlar tüm kuğuların beyaz olduğunu düşünürlermiş, yeni kıtanın keşfedilmesiyle siyah kuğuların da var olduğu ortaya çıkmış, gözle görünen tek bir siyah kuğu, binlerce yıldır kuğuların beyaz olduğu düşüncesini yıkmaya yetmiş.  Nassim Taleb bu metafordan hareketle yaşamın belirsizlikleri üzerine yazdığı kitaba Siyah Kuğu ismini vermiş.

Taleb, Siyah Kuğu olarak tanımladığı nadir olayların üç temel özelliğinden bahsediyor; öngörülemez olması, gerçekleştiğinde oldukça büyük bir etki yaratması ve gerçekleştikten çok daha olası görülmesi. (Tabi ya, nasıl oldu da biz bunu nasıl düşünemedik etkisi.)

Kitap geleneksel istatistik teorilerine ciddi eleştiriler getiriyor. Özellikle örneklemdeki uç sonuçları değerlendirme dışında bırakan Gauss’un normal dağılım (çan eğrisi) teorisinin,  hayatın gerçekleriyle bağdaşmadığını iddia ediyor.  Savunduğu tezleri Vasatistan ve Aşiristan olarak tanımladığı iki dünya üzerinden anlatıyor.

Vasatistan: Tipik olayların yaşandığı, aşırı uçlarda sonuçlarla karşılaşılmayan dünya. Buna örnek olarak boy, yaş, kilo gibi özellikler gösterilebilir.

Aşiristan: Değişken olayların yaşandığı, aşırı uçlarda sonuçların var olduğu dünya. Gelir durumu, farklı ürünlerin satışları gibi sonuçlar.

Taleb, Siyah Kuğu’ların Vasatistan’da değil Aşiristan’da görüldüğünü anlatıyor. Tarihin ilk çağlarında Vasatistan’a daha çok benzeyen dünyamızın günden güne Aşiristan’a yaklaştığını savunuyor. İnternetin ortaya çıkışı, Google’ın başarısı, 11 Eylül olayları kitapta örnek olarak verilen Siyah Kuğu’lar.

Kitabın teorisini oldukça özgün ve ilgi çekici buldum, üzerinde uzun uzun düşünülmesini hak ediyor. Bununla birlikte, Taleb kitapta konuyla ilgili felsefi tartışmalara çokça yer vermiş, daha çok gündelik teorilerden hoşlanan benim gibiler için biraz sıkıcı olabiliyor. Özellikle 300’üncü sayfadan sonra okumaktan çok da keyif almadığım yerler oldu, anlatımı fazla detaycı buldum.  Her şeye rağmen düşünen her insanın kütüphanesinde olması gereken bir kitap.

Kimler okumalı?

* Hayatta şansın önemli bir rolü olduğunun farkında olanlar.

* En kötü ihtimalin farkında olup, önceden önlem anlamaya çalışanlar.

* Felsefi tartışmalardan keyif alanlar.

Kimler okumamalı?

* Olasılıkları hesaplayıp, geleceği öngörebileceklerini düşünenler.

* Normal sonuçları göz önünde tutup, aşırılıkları göz ardı edenler (çan eğrisi).

* Felsefi tartışmalardan koşarcasına uzaklaşanlar.

Kitap Adı: Siyah Kuğu

Yazar: Nassim Taleb

Yayın Evi: Varlık Yayınları

Sayfa Sayısı: 511

Goodreads Sayfası