Geçen yıl bu tarihlerde ABD’de yaşayan bir dostum aradı. Türkiye’de bir banka hesabı açmak ve çocuğu adına birikim yapmak istediğini söyledi. Parayı dövizde mi tutmalı yoksa hisse mi almalı diye uzun uzun konuştuk. Konuşmanın bir yerinde neden bireysel emeklilik hesabı açtırmıyorsun diye sordum. Son derece şaşırdığını hatırlıyorum. Henüz 4 yaşındaki çocuğunu emeklilik kavramı ile bir arada düşünmekte zorlanmıştı.

Aslında tepkisi son derece normal. BES dünyanın bir çok ülkesinde aktif olarak çalışanların emeklilik dönemi için birikim yaptığı bir sistem. Oysa Türkiye’de sisteme katılanların çok azı gerçekten emekli olmayı hedefliyor. Birikim amacı bazen ev için peşinat, bazense çocuğun gelecek eğitim masrafları oluyor. Ben bu fenomeni Türk tipi Bireysel Emeklilik Sistemi olarak adlandırıyorum. Ancak bu duruma hiçbir itirazım yok. Sonuçta BES, toplumun tasarruf alışkanlıklarına uygun olarak, uzun vadeli birikim yapılmasına vesile oluyor.

18 yaş altı BES, tam da bahsettiğim durumdan hareketle yaklaşık bir yıl önce hayata geçirildi. Daha önce çocukları adına birikim yapmak isteyen ebeveynler kendileri adına sözleşme yapıp, çocuklarını hak sahibi olarak tanımlatıyorlardı. Artık doğrudan çocukları adına sözleşme yapabiliyorlar. Bu sayede BES’in kapsamı 23 Milyon çocuğu da içine alacak şekilde genişletildi.

Uygulamanın kısa vadedeki sonuçları dikkat çekici. Yaklaşık bir yıllık sürenin sonunda 444 bin çocuk BES’e dahil oldu. Bu sayede 2017 yılından beri katılımcı sayısı 6,9 milyon sınırını geçemeyen BES’e yeni bir can suyu verilmiş oldu. 18 yaş altı BES’te sözleşme büyüme hızına baktığımızda 2023 yılında 1 milyon çocuk katılımcıya ulaşılması şaşırtıcı olmaz.

Tabi tüm sözleşmelerin 54 yaşına kadar sistemde kalmalarını beklemek aşırı iyimserlik olur. Bu çocuklar 18 yaşına geldiklerinde çok büyük ihtimalle sistemdeki birikimlerini çekmek isteyecekler. Güzel haber şu; sisteme dahil olan çocukların yaklaşık %50’si 0-6 yaş aralığında, bu da en azından 12 yıllık bir tasarruf anlamına geliyor.

18 yaş altı BES, ülke olarak pratik çözümler üretme konusundaki başarımızın somut bir örneği. Öte yandan, bu çocukların yetişkinlik dönemlerinde sistemde kalmalarını sağlayacak formülleri bugünden üretmemiz gerekiyor. Bunu başarabilirsek 18 yaş altı BES, dünyada özel emeklilik alanındaki ezberleri bozacak örnek bir uygulama haline gelecektir.